Podstawą wszczęcia postępowania jest wniosek w postaci formularza, zawierający dane cudzoziemca, aktualny adres zamieszkania oraz ostatni adres zamieszkania w Polsce przed utratą obywatelstwa polskiego, oświadczenie o posiadaniu w przeszłości obywatelstwa polskiego oraz informacje o okolicznościach jego utraty, a także życiorys. Do wniosku dołącza się dokumenty potwierdzające tożsamość i obywatelstwo, dokumenty dotyczące zmiany imienia i nazwiska (jeżeli taka zmiana nastąpiła), fotografię formatu paszportowego oraz posiadane dokumenty potwierdzające utratę obywatelstwa polskiego. Dokumenty obcojęzyczne należy zawsze przedstawić wraz z tłumaczeniem na język polski, sporządzonym przez tłumacza przysięgłego lub konsula.
Zgodnie z ustawą, cudzoziemiec zamieszkały poza terytorium RP składa wniosek do właściwego miejscowo konsula, który następnie przekazuje go do rozpatrzenia ministrowi właściwemu ds. wewnętrznych. Złożenie wniosku podlega opłacie konsularnej.
Co ważne, obowiązująca ustawa o obywatelstwie polskim przewiduje sytuacje, w których przywrócenie obywatelstwa polskiego nie jest możliwe z powodu nagannego zachowania wnioskującego o przywrócenie obywatelstwa (chodzi tu o dobrowolną służbę w wojskach Państw Osi oraz ich sojuszników oraz dobrowolne przyjęcie urzędu publicznego w tych państwach w okresie od 1.09.1939 do 8.05.1945). Przywrócenie nie będzie też możliwe, jeżeli osoba wnioskująca działała na szkodę Polski, zwłaszcza jej niepodległości i suwerenności lub łamała prawa człowieka. Obywatelstwa polskiego nie przywraca się także cudzoziemcowi, jeżeli stanowi to zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Powyższe przesłanki podlegają weryfikacji ściśle określonej przez ustawę.
Przed wydaniem decyzji rozstrzygającej o przywróceniu obywatelstwa polskiego minister właściwy ds. wewnętrznych zwraca się do Komendanta Głównego Policji, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (a w razie potrzeby także do innych organów), o udzielenie informacji, czy przywrócenie obywatelstwa nie stanowi zagrożenia, o którym mowa wyżej, czy cudzoziemiec nie działał na szkodę Polski i nie uczestniczył w łamaniu praw człowieka. Minister może też zwrócić się do Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu o przekazanie informacji i udostępnienie dokumentów dotyczących wnioskodawcy.
Decyzję o przywróceniu obywatelstwa polskiego podejmuje minister właściwy ds. wewnętrznych. Jak wskazuje na to praktyka, dobrze opracowany wniosek i poprawnie załączone dokumenty z reguły gwarantują sprawny przebieg postępowania i szybkie uzyskanie decyzji. Dlatego też zachęcamy, aby ci z Państwa, którzy utracili obywatelstwo polskie przed 1 stycznia 1999 roku, kontaktowali się z Wydziałem Konsularnym Ambasady RP w Kopenhadze jeszcze przed złożeniem wniosku. Wnikliwa analiza sprawy podczas rozmowy czy też korespondencji z konsulem znacznie ułatwia przygotowanie i opracowanie dokumentacji. Obecnie urząd konsularny w Kopenhadze najczęściej przyjmuje wnioski o przywrócenie obywatelstwa polskiego z powodu jego utraty na mocy art. 13 ustawy o obywatelstwie polskim z 15 lutego 1962 roku, dotyczącego osób, które uzyskały zezwolenie właściwego organu polskiego na zmianę obywatelstwa polskiego na obce przed 1 stycznia 1999 roku. Takie zezwolenia początkowo było wydawane przez prezydia wojewódzkich rad narodowych (wobec osób zamieszkałych w Polsce) i urzędy konsularne (wobec osób zamieszkałych za granicą), a następnie przez wojewodów oraz konsulów.
Każdorazowo przed wysłaniem wniosku do ministra, konsul dokonuje kwerendy własnych zasobów archiwalnych, w których mogą znajdować się akta dotyczące wnioskodawcy, zawierające informacje i dokumenty istotne w postępowaniu. Jest to dobra wiadomość dla osób, które z różnych powodów nie są w posiadaniu dokumentów potwierdzających utratę obywatelstwa polskiego i nie mogą w związku z tym załączyć ich do wniosku.
Ważna informacja dotyczy także osób – dziś już dorosłych, które jako małoletni pozostający pod władzą rodzicielską rodziców wnioskujących o zezwolenie na zmianę obywatelstwa z polskiego na obce przed 1 stycznia 1999 roku, zostały objęte skutkami utraty obywatelstwa polskiego. Otóż osoby te również należą do kręgu uprawnionych do wystąpienia o jego przywrócenie.
Joanna Rataj
I sekretarz, wicekonsul
Wydział Konsularny Ambasady RP w Kopenhadze
IP 118-119 2022
