Mer Chersonia Igor Kołychajew zapowiedział potrzebę stworzenia zielonego korytarza do usuwania rannych i zabitych, dostarczania leków i żywności do miasta. Mer spotkał się z dowódcą wojsk rosyjskich, który planował utworzenie w mieście administracji wojskowej. Flaga na budynku miejskiego komitetu wykonawczego pozostała jednak (na razie) ukraińska. Rosyjskie wojsko postawiło natomiast swoje warunki dotyczące porządku w mieście. I tak wprowadzono godzinę policyjną trwającą od 20.00 do 6.00. Ograniczono też prędkość samochodów poruszających się po mieście do minimalnej, aby można było je zatrzymać i kontrolować ich ładunek.
Według relacji mera Chersonia nie było żadnych negocjacji ze stroną rosyjską, ale wyłącznie nakazy: To nie były negocjacje. Nikt się ze mną na żaden temat nie konsultował. Jestem teraz tu, aby zaktualizować infrastrukturę, odbudować domy, drogi, parki i nowe życie dla mojego rodzinnego miasta i myślę, jak przywrócić miasto po czołgach i transporterach opancerzonych – pisał na Facebooku burmistrz Kołychajew.
A dzień wcześniej – 1 marca, wojska rosyjskie zajęły lotnisko i wkroczyły do miasta. 4 marca rano, dzień po zajęciu Chersonia przez Rosjan, rozpoczęła się retransmisja rosyjskich programów telewizyjnych (nadal też emitowane są programy ukraińskie). Przestała natomiast działać (po południu tego dnia) komunikacja mobilna.
Chersoń poddał się rosyjskiej armii, stając się pierwszym dużym miastem ukraińskim, które znalazło się pod kontrolą Rosji od początku inwazji (fot. AFP)
Chresoń (jego nazwa pochodzi od antycznego miasta greckiego na Krymie Chersonezu Taurydzkiego) liczy dziś ok. 300 tys. mieszkańców. Założony został, na mocy ukazu carycy Katarzyny II, w roku 1779 na wysokim, prawym brzegu Dniepru jako twierdza i ośrodek stoczniowy dla carskiej Floty Czarnomorskiej. Prawa miejskie i wodowanie pierwszego statku odbyło się w roku 1783. Następnie – w latach 1783-1793 w Chersoniu działała Kompania Handlowa Polska (tzw. Kompania Chersońska) – pierwsze polskie przedsiębiorstwo żeglugowe. Na początku zaś XIX wieku (1803 r.) miasto zostało stolicą guberni chersońskiej. W czasie II wojny światowej było okupowane przez wojska III Rzeszy (1941-1944).
Fragment starego miasta
W Chersoniu żyją też Polacy. Pojawili się w Chersoniu i okolicach zaraz po upadku Powstania Listopadowego (1830). Budowę pierwszego i jedynego kościoła katolickiego w tym mieście rozpoczęto równocześnie z budową portu i miasta w roku 1778. Świątynia została zamknięta w roku 1932, a kościół zamieniono na warsztaty remontowe kinematografii. Następnie w roku 1958 urządzono w nim kino dziecięce. Starania o jego zwrot rozpoczęły się w roku 1991. Trzy lata później kościół został oddany parafii. A w jego wnętrzu odsłonięto tablicę poświęconą pamięci gen. Mariusza Zaruskiego: Mariusz Zaruski, 1867 Dumanów – 1941 Chersoń. Temu, który umiłował góry i morza, a nade wszystko Ojczyznę i tej miłości uczył swoich wychowanków – w hołdzie rodacy, harcerze, taternicy, żeglarze. Rzeszów – Polska 1999.
Kościół polski w Chersoniu
Gen. Mariusz Zaruski (1876 -1941) – pionier polskiego żeglarstwa i wychowania morskiego, generał brygady WP, taternik. Postać wszechstronna: fotografik, malarz, poeta i prozaik. Marynarz, żeglarz i podróżnik. Konspirator, zesłaniec, legionista, ułan. Założyciel Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Instruktor harcerski ZHP i wychowawca młodzieży. Przez całe życie poświęcał się intensywnej działalności państwowej i społecznej. Od września 1939 roku 74-letni wówczas generał ukrywał się we Lwowie, używając fałszywych dokumentów na nazwisko Sidorowicz. Został aresztowany przez lwowskie NKWD w 1940 roku na skutek donosu jednego z oficerów polskich, który przez jakiś czas ukrywał się wspólnie z Zaruskim, a który postanowił ujawnić się przed sowieckimi władzami bezpieczeństwa. Jako „element społecznie niebezpieczny” został skazany na pięć lat zesłania do Kraju Krasnojarskiego. Ze względu na wiek i chorobę serca został jednak przetransportowany do szpitala więziennego w Chersoniu. Jak podano w odnalezionym akcie zgonu, generał zmarł 8 kwietnia 1941 roku o godz. 21.55 z powodu ostrej niewydolności serca. Podaje się też, że zapadł na cholerę i zmarł w chersońskim więzieniu NKWD.
tekst i zdjęcia Leszek Wątróbski
IP 118-119 2022
