Stolica województwa
Od roku 1314 aż do 1793 Kalisz był stolicą województwa kaliskiego. W czasach Rzeczpospolitej Obojga Narodów w Kaliszu mieściła się kasa szafarzy podatków dla Wielkopolski. Następnie miasto zostało stolicą departamentu w Księstwie Warszawskim.
Czasy prehistoryczne
Należy podkreślić, iż istniał tu zespół osad i cmentarzysk świadczących o nieprzerwanym osadnictwie począwszy od neolitu, poprzez epokę brązu i wczesną epokę żelaza. Liczne odkrycia rzymskich importów, na przykład skarb z Zagórzyna, wskazują na to, że okolice Kalisza były ośrodkiem na trasie szlaku bursztynowego. W tym też czasie mówi się o osadzie Kalisii, wzmiankowanej w 158 roku n.e. przez Klaudiusza Ptolemeusza i są one powodem do stwierdzenia, że Kalisz jest najstarszym miastem Polski (Calisia – Poloniae civitatum vetustissima).
Pierwszy gród
Pierwszy gród na tak zwanym Zawodziu, wzniesiono w latach 850-860. W tym samym czasie na północ od grodu powstała otwarta osada targowa, na tak zwanym Starym Mieście. Zespół obu osad stał się jednym z ważniejszych politycznie i handlowo grodem kasztelańskim, gdzie krzyżowały się główne trakty miasta. Część archeologów uważa, że Kalisz pełnił rolę pierwszego ośrodka władzy w okresie plemiennym.
Czasy pierwszych Piastów
W okresie panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego, gród centralny na Zawodziu został otoczony 24 grodami położonymi w promieniu około 30 km od Zawodzia. Od X stulecia Kalisz był jedną z głównych siedzib królestwa. Od XII stulecia Kalisz był stolicą jednej z siedmiu prowincji utworzonych przez Bolesława I Chrobrego. W roku 1138 na mocy ustawy sukcesyjnej Bolesława Krzywoustego, ziemia kaliska została włączona do dzielnicy senioralnej. W roku 1181 księstwo kaliskie objął Mieszko III Stary. W roku 1193 w kolegiacie świętego Pawła Apostoła pochowany został kaliski książę Mieszko Młodszy, a w roku 1195 książę kujawski Bolesław Mieszkowic, zaś w 1202 roku, książę zwierzchni Polski Mieszko III Stary.
Henryk Brodaty i Bolesław Pobożny
W 1233 roku Henryk Brodaty spalił gród na Zawodziu i założył nowy wraz z osadą. Miasto osiągnęło wysoką pozycję ekonomiczno-militarną i stało się główną rezydencją Bolesława Pobożnego i stolicą wschodniej Wielkopolski.
Czasy rozbicia dzielnicowego
W czasie rozbicia dzielnicowego Kalisz był stolicą osobnego księstwa. W czasach nowożytnych był siedzibą wojewody, ośrodkiem sukiennictwa i stolarstwa, a w XIX wieku ośrodkiem okręgu przemysłowego. Tutaj prowadzono pierwsze w Polsce obserwacje astronomiczne przy użyciu sprowadzonej do Kalisza lunety. Wówczas także został wymyślony w Kaliszu, stosowany do dziś w większości lunet i teleskopów zwierciadlanych, montaż paralaktyczny, ułatwiający śledzenie poruszających się po niebie obiektów. Gmina żydowska w Kaliszu należała do najznaczniejszych w Koronie Królestwa Polskiego. W 1818 roku książę namiestnik Józef Zajączek wydał postanowienie o funduszu pożyczkowym dla Kalisza, rozpoczynając wielką przebudowę miasta: uregulowano wówczas Warszawskie Przedmieście, usytuowano plac świętego Józefa, uregulowano Wrocławskie Przedmieście, a także aleję Józefiny oraz wzniesiono most Kamienny i pałac Weissów. Każdy wycieczkowicz, znajdzie tu coś co zachwyci jego serce. W mieście jest bogate zaplecze hotelarsko-gastronomiczne, które sprosta gustom najwybredniejszych.
Ewa Michałowska-Walkiewicz
IP 105-106 2019
